Waar is wat vastgelegd?
De kerk legt een aantal momenten van het leven vast in registers: doop, trouwen en begraven. In het onderzoeksjargon heten deze kerkboeken vaak DTB-registers. Die worden bijgehouden door de plaatselijke kerk. Voor 1811 is dat in het zuiden doorgaans de Rooms-Katholieke Kerk, in het noorden de Nederduitsch Gereformeerde Kerk. Daarnaast zijn er in die tijd Joden en Doopsgezinden.
In het begin werden de kerkboeken bewaard door de plaatselijke kerk zelf. Bij de invoering van de burgerlijke stand zijn ze overgebracht naar het gemeentehuis. Daar zal mijn vader ze in het begin van zijn onderzoek ingezien hebben.Tegenwoordig zijn ze te vinden in de provinciale archieven. Een klein deel is op internet te raadplegen.
De link vanuit de burgerlijke stand naar de DTB-registers is vaak te vinden in de huwelijksbijlagen. Als je na 1811 trouwt voor de wet moet je een bewijs van geboorte overleggen, dat is ook nu nog zo. Wie voor 1811 geboren is levert een uittreksel uit het doopregister in. En zo weet je wanneer, in welke plaats en in welk kerkgenootschap iemand gedoopt is. De doop- en trouwboeken leveren een schat aan informatie op, maar het vereist wel veel zoekwerk!
Doop
Zo is meteen duidelijk dat we van veel mensen geen geboortedatum weten, maar wel een doopdatum. Dopen gebeurt bij katholieken zo snel mogelijk na de geboorte, meestal op dezelfde of de volgende dag. Bij gereformeerden wordt doorgaans een paar weken na de geboorte gedoopt. De doopsgezinden doen het weer anders, die kennen de volwassendoop en dan is iemand meestal ongeveer 20 jaar. Joden kennen geen doop maar besnijdenis, op de achtste dagen na de geboorte en alleen van jongetjes. In onze familie zijn de meesten voor 1811 gereformeerd.
De doop wordt aangetekend in het doopregister door de dominee of de koster, gewoon op chronologische volgorde. In ieder geval staan er de doopdatum, de naam van het kind en van de ouders, soms zelfs alleen de vader of de moeder. Als dat alles is kan het zoeken moeilijk worden. Een voorbeeld uit 1713 in Hardenberg:
Hekmans soons soon ged. en gen. Reijner uit Ane.
Maar gelukkig staat er meestal meer. In Friesland wordt veel gebruik gemaakt van het patroniem: de naam van de vader wordt als tweede naam gebruikt. En dan heeft onze familie ook nog een familienaam. Daardoor zijn veel doopregistraties te vinden en te plaatsen in de stamboom. Zoals bijvoorbeeld deze uit het doopboek van Dronrijp:
Van beide ouders is het patroniem vermeld: Pieter, zoon van Michiel en Saapke, dochter van Lammert. En van Saapke ook de familienaam Lautenbach.
Huwelijk
Met zoveel informatie is het huwelijk van de ouders vaak wel te vinden. Ook die registratie wordt op chronologische volgorde vastgelegd. We vinden meestal de datum van het huwelijk en de namen van bruid en bruidegom. Als iemand al eerder getrouwd was staat er bij: weduwe / weduwnaar van en vaak ook de naam van de overleden partner. Als iemand voor de eerste keer trouwt kan er j.d. voor jongedochter of j.m. voor jongeman bij staan, maar dat heb ik in Friesland niet vaak gezien. We hebben echt geluk als de namen van de ouders zijn vermeld, maar ook dat heb ik in de Friese registratie nauwelijks aangetroffen.
Een huwelijk wordt vooraf drie keer afgekondigd. Als er door niemand bezwaar aangetekend wordt kan het huwelijk voltrokken worden. In de huwelijksregistratie staat vaak de datum van die vooraankondiging, het is dus wel even opletten bij het overnemen van de juiste datum.
Zo vinden we het huwelijk van Pieter Michiels en Saapke Lammerts Lautenbach in Dronrijp op 24 mei 1801 op allefriezen.nl
Verder terug
Nu willen we verder terug naar de doop van de huwelijkspartners. Maar hoe ver gaan de DTB-registers terug in de tijd? Is alles bewaard? Wat is er te vinden van overlijden en begraven? Er is nog veel meer te vertellen, de volgende keer meer over de DTB-registers!
Meer lezen?
Dit artikel is gepubliceerd in Familieblad 68, de volgende aflevering staat in Familieblad 69 (januari 2023). Wilt u meer lezen? Word dan donateur en ontvang twee keer per jaar het Familieblad!
